NIE PIJ WODY Z BUTELKI! O tym jak ftalany (związki EDC) mogą doprowadzić do nowotworu.

Tekst autorstwa: faktyianalizy

Ftalany – wykorzystywane powszechnie w przemyśle w produkcji plastików – są podejrzewane o to, że mogą zaburzać gospodarkę hormonalną. W ostatnich latach obserwujemy niepokojący wzrost zachorowań na choroby endokrynologiczne oraz nowotwory zależne od hormonów. Chociaż do dziś nie są znane dokładne mechanizmy tych zjawisk, coraz częściej naukowcy wskazują na związki między tymi problemami zdrowotnymi a zanieczyszczeniem mikroplastikiem.

EDC a wpływ na organizm

Związki endokrynnie czynne (EDC), przez swoje podobieństwo do ludzkich hormonów, zaburzają funkcjonowanie układu hormonalnego, w następstwie czego mogą wywołać negatywne skutki dla zdrowia organizmu. To znaczy, że związki EDC mogą naśladować działanie hormonów, co może prowadzić do przedwczesnego dojrzewania u dziewczynek lub zaburzeń pracy jąder u mężczyzn.

Badania sugerują, że poprzez naruszenia gospodarki hormonalnej związki EDC mogą wpływać na rozwój wielu chorób, w tym cukrzycy typu 2, otyłości, zaburzeń płodności u kobiet i mężczyzn, nowotworów hormonozależnych, wad wrodzonych u dzieci, zespołu wielotorbielowatych jajników (PCOS) oraz chorób układu sercowo-naczyniowego.

Obecnie do grupy związków EDC zalicza się 1,4 tys. substancji. Coraz większa liczba badań dowodzi ich negatywnego wpływu na zdrowie. Najbardziej powszechne i niebezpieczne z nich to bisfenol A (BPA) (obecnie często zakazywany) oraz ftalany (ang. Phthalates, PAE). Powszechne wykorzystanie EDC powoduje, iż człowiek jest narażony na oddziaływanie tych substancji w życiu codziennym. Są one obecne w ubraniach, meblach, żywności oraz kosmetykach. Jednak możemy ograniczyć spożywanie produktów, które mogą zawierać EDC, w tym butelkowanych napoji.

Ftalany wykorzystywane są w przemyśle w roli plastyfikatorów – poprawiają właściwości mechaniczne polimerów np. wykorzystywanych do produkcji butelek, zwiększając ich elastyczność i zdolność do zginania. Właśnie dlatego woda butelkowana jest jednym z głównych źródeł narażenia ludzi na pochodne kwasu ftalowego.

Chociaż wielu ludzi może mieć trudności z zaakceptowaniem tego faktu, specjaliści są zgodni: picie zwykłej wody z kranu jest zdrowsze niż spożywanie wody przechowywanej w plastiku.

Mikroplastik zanieczyści kranówkę

Sytuacja się pogarsza. Do środowiska wodnego trafia coraz więcej mikroplastiku, z którego na co dzień czerpie się wodę i trafia do wodociągów. Nie ma na chwilę obecną odpowiednich metod oczyszczania z powstałych związków EDC, przez co w przyszłości woda kranowa może być równie zanieczyszczona jak ta butelkowana.

Czy istnieje jednak rozwiązanie tego potencjalnego kryzysu? Nad filtrem, który pozwoli oczyszczać wodę z tych substancji, pracuje studencki zespół z Gdańska w ramach projektu „EDC-Seas”.

Studenci Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG&GUMed przygotowują się do udziału w największym na świecie, akademickim konkursie biologii syntetycznej IGEM. W ramach niego chcą zaprojektować i wykonać prototyp innowacyjnego urządzenia oczyszczającego wodę z ftalanów. Na razie jednak zabiegają o wsparcie prywatnych sponsorów.

Młodzi badacze uznali, że chcą zaprojektować prototyp filtra biologicznego, w którym - dzięki specjalnie zaprojektowanym enzymom - ftalan dibutylu (DBP, dibuthyl phthalate) degradowany będzie do kwasu benzoesowego, który stosowany jest powszechnie jako konserwant żywności.

Potrzebne jest im jednak finansowanie. Badacze z Gdańska szukają sponsorów, dzięki którym udział w konkursie będzie możliwy.

Należy przypomnieć, że dokładny wpływ i mechanizm działania ftalanów nie jest dokładnie zbadany. Między czasem narażenia a pojawienia się objawów danej choroby może minąć dużo czasu, a na organizm ludzki może w danym czasie oddziaływać kilka związków, wykazujących hamujące lub wzmacniające działanie. Może to utrudniać interpretację wyników badań dotyczących powiązań między narażeniem na EDC a zachorowalnością na różne choroby. Niezbędne jest jednak prowadzenie kampanii uświadamiających w jakich przedmiotach codziennego użytku znajdują się te związki oraz jak można ograniczyć ich wpływ na zdrowie.