O powojennej odbudowie Polski. Skrót przemówień z konferencji

Konferencja rozpoczęła się od wystąpienia na temat uprzemysłowienia w pierwszych latach Polski Ludowej. Beata Karoń z Komunistycznej Partii Polski (KPP) i HCz przedstawiła dane porównawcze przedwojennego i powojennego stanu przemysłu oraz zaprezentowała informacje o skali wojennych zniszczeń. Omówiła polityczne i gospodarcze przemiany w początkowych latach Polski Ludowej oraz założenia i realizację pierwszych planów gospodarczych, które doprowadziły do szybkiego rozwoju gospodarczego, a także podniesienia poziomu życia ludności. Prelegentka wymieniła najważniejsze duże zakłady przemysłowe wybudowane do 1960 roku, przytoczyła dane dotyczące poziomu i rodzajów produkcji przemysłowej.

Drugi referat wygłosił Piotr Ciszewski z HCz. Opowiedział o powojennej odbudowie Warszawy prowadzonej przez Biuro Odbudowy Stolicy. Omawiał zmiany społeczne, jakie wiązały się z wejściem klasy pracującej do centrum, wyzwania stojące przed powojennymi władzami, a także udział społeczeństwa w rekonstrukcji miasta. Rozprawił się również z mitami niektórych varsavianistów, o celowym ideologicznie motywowanym wyburzaniu dawnej Warszawy po wojnie. Podsumował, że w Warszawie wczesnych lat 50. mimo wszelkich niedogodności większość ludzi żyła lepiej niż przed rokiem 1939.

Jakub Krakowski z KPP oraz HCz przedstawił rozwój motoryzacji w początkach Polski Ludowej. Przytoczył dane o stanie przedwojennej motoryzacji, gdy na 1000 mieszkańców przypadały zaledwie dwa samochody. Wspomniał o tym jak po roku 1945 uruchamiano produkcję kolejnych typów samochodów osobowych rozpoczynając od Warszawy. Wspomniał o zmianach, jakie zachodziły w podejściu do motoryzacji indywidualnej po 1953 roku oraz zwiększającym się dostępie do samochodów osobowych, które wcześniej były przeznaczone głównie dla instytucji, czy wyróżnionych przodowników pracy.

Marcin Aleksander Libor, historyk współpracujący ze Stowarzyszenie HCz, omówił stosunek Polaków do Wojska Polskiego na wschodzie w świetle wspomnień i relacji. W swojej prezentacji obalał mity o przymusowym poborze do wojska byłych członków Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Mówił, że również nieupolitycznieni partyzanci z NSZ wstępowali w szeregi wojska, mimo że skrajnie prawicowa organizacja im tego zabraniała. Przedstawiał także stosunek mieszkańców różnych regionów kraju do WP, zwracając uwagę na przykład na bardzo przychylną postawę mieszkańców Bydgoszczy, miasta mocno dotkniętego niemiecką okupacją.

Dominik Flisiak przedstawił dzieje mało znanej powojennej organizacji Żydowskiego Stronnictwa Demokratycznego. ŻSD działające w pierwszych latach powojennych funkcjonowało nielegalnie. Władze nie zgodziły się na zarejestrowanie centroprawicowej antysyjonistycznej organizacji, jednak tolerowały jej aktywność. ŻSD wspierało działanie na rzecz odbudowy i opowiadało się za pozostaniem Żydów w diasporze. Domagało się ich lepszej obrony przed pogromami i działaniami grup takich jak NSZ.

Sara Orłowska z „Czerwonych” wystąpiła z referatem o społecznym zapleczu partii i klasowym dziedzictwie wojennej Warszawy. Omówiła organizowanie się robotników w strukturach konspiracyjnych i różne koncepcje wyzwolenia miasta prezentowane przez Armię Krajową i Armię Ludową. Wspomniała o tym jak w powojennym ruchu rad robotniczych oraz samych zakładach pracy ścierały się różne koncepcje polityczne reprezentowane przez Polską Partię Socjalistyczną, oraz Polską Partię Robotniczą. Mówiła, że pomimo strat wojennych nowa władza miała się na kim oprzeć, ponieważ klasa robotnicza nie została wyniszczona tak jak na przykład inteligencja. Nowe kadry dopiero się kształtowały, ale nie ma podstaw twierdzenie z prawicowej polityki historycznej, że nowy system został całkowicie narzucony z zewnątrz.

Konferencje historyczne organizowane przez Stowarzyszenia Historia Czerwona odbywają się corocznie od 2017 roku i dotyczą zagadnień związanych z dziejami ruchu robotniczego na ziemiach polskich.