Jak arbuz stał się symbolem palestyńskiego oporu

Historia sięga 1967 roku, kiedy to Izrael po wojnie sześciodniowej przejął kontrolę nad Zachodnim Brzegiem, Gazą i Wschodnią Jerozolimą. Wtedy to izraelskie władze zakazały wywieszania palestyńskiej flagi w kolorach czerwonym, zielonym, białym i czarnym, uznając ją za symbol wrogości i separatyzmu. Każdy, kto próbował pokazać swoją tożsamość narodową poprzez flagę, był aresztowany i represjonowany przez izraelską armię. Palestyńczycy jednak nie poddali się i znaleźli sposób na obejście zakazu.

W latach 80. siły syjonistyczne zamknęły główną galerię sztuki w Ramallah i aresztowały trzech artystów — Nabil Anani, Sliman Mansour i Isam Bader — za włączenie kolorów flagi palestyńskiej do swoich dzieł. Mansour w jednym z wywiadów opowiedział, jak izraelski szef policji próbował ich przekupić, aby odpolitycznili swoją sztukę. „Próbował nas przekonać, żebyśmy nie robili żadnej sztuki politycznej, mówiąc nam: »Dlaczego robicie sztukę polityczną? Dlaczego nie malujecie ładnych kwiatów lub nagiej figury? To ładne. Nawet od was kupię«”. Następnie nakazał artystom przedstawiać swoje obrazy do zatwierdzenia przed wystawieniem, by ocenić każdy z nich jako odpowiedni lub nie. Wszystko, co wpadło do tej ostatniej kategorii, miało być skonfiskowane. „Oficer podniósł głos i powiedział: »Nawet jeśli namalujesz arbuza, zostanie on skonfiskowany«”, powiedział Mansour. „Więc pomysł arbuza przyszedł właściwie od oficera, nie od nas”.

Zaczęli używać arbuzów, które były lokalnie uprawiane i popularne wśród ludności, jako alternatywnego symbolu. Arbuz, po przekrojeniu, prezentuje barwy palestyńskiej flagi: czerwoną skórkę, zielony miąższ i czarne pestki. Arbuz stał się więc znakiem buntu i solidarności Palestyńczyków, którzy często malowali na tych owocach wolnościowe hasła lub rysowali flagi. Arbuz był też często spożywany podczas protestów i demonstracji, jako forma wyrażenia sprzeciwu wobec izraelskiej polityki. Od tego czasu arbuz stał się częstym motywem w palestyńskiej sztuce, reprezentując walkę o wolność i tożsamość. Po ten symbol sięgało w swoich pracach wielu palestyńskich artystów, takich jak Mona Hatoum, Emily Jacir, Larissa Sansour i Steve Sabella.

Symbolika arbuzów nie została zapomniana też przez kolejne pokolenia Palestyńczyków, którzy nadal borykają się z problemami związanymi z okupacją, osadnictwem, dyskryminacją i przemocą ze strony Izraela. Arbuz pojawia się w postach w mediach społecznościowych, w sztuce ulicznej, w piosenkach i wierszach, jako symbol nadziei i sprzeciwu.

Arbuz nie jest jednak jedynym symbolem palestyńskiego oporu. Innymi przykładami są: kefija, Handala czy oliwka. Kefija to tradycyjna chusta noszona przez mężczyzn na głowie lub szyi, która ma wzór w kratkę. Była pierwotnie używana przez rolników i pasterzy jako ochrona przed słońcem i kurzem, ale z czasem stała się symbolem palestyńskiej tożsamości i kultury. Kefija była szczególnie popularna w latach 60. i 70. ubiegłego wieku, kiedy to była noszona przez przywódców i członków ruchów wyzwoleńczych, takich jak Al-Fatah czy Organizacja Wyzwolenia Palestyny. Była również używana jako flaga lub transparent podczas manifestacji i walk. Obecnie jest używana jako znak solidarności z Palestyńczykami przez aktywistów, sportowców i celebrytów na całym świecie.

Handala to postać chłopca z plecami zwróconymi do widza, stworzona przez palestyńskiego rysownika Naji al-Ali. Handala jest bohaterem wielu prac al-Alego, które krytykują izraelską politykę i niesprawiedliwość społeczną. Handala ma 10 lat, tyle ile miał al-Ali, kiedy musiał opuścić swoją ojczyznę w 1948 roku. Chłopiec nie pokaże swojej twarzy, dopóki nie wróci do Palestyny.

Handala stał się podpisem al-Alego i pozostaje ikonicznym symbolem palestyńskiej tożsamości i niezłomności.

Oliwka, która jest często sadzona i zbierana przez Palestyńczyków jako źródło dochodu i żywności ma duże znaczenie religijne i kulturowe, jako symbol pokoju, życia i nadziei. Drzewa oliwne są często atakowane przez izraelskich osadników i żołnierzy, którzy niszczą je lub kradną, aby uniemożliwić Palestyńczykom dostęp do ich ziemi i zasobów. Palestyńczycy jednak nie ustępują i starają się ochronić i odbudować swoje drzewa oliwne, które są dla nich symbolem oporu i przetrwania.

Arbuz, kefija, Handala i oliwka to tylko niektóre z wielu symboli palestyńskiego oporu, które pokazują, że Palestyńczycy nie poddają się w walce o swoje prawa i wolność. Te symbole są często wykorzystywane w sztuce, literaturze, muzyce i mediach, aby wyrazić palestyńskie aspiracje, cierpienia i nadzieje. Są one też sposobem na podtrzymanie palestyńskiej pamięci i dziedzictwa, które są zagrożone przez izraelską okupację i kolonizację.